Patiënten die lijden aan chronische en ernstige verslavingsproblematiek vallen onder de categorie EPA-patiënten (Ernstige Psychische Aandoening). Deze patiënten hebben te maken met drievoudige problematiek, zijnde verslavingsproblematiek, psychiatrische comorbiditeit en comorbide somatische problemen, met als gevolg een hoge mate van disfunctioneren op meerdere levensgebieden. De EPA gecombineerd met middel- gerelateerde stoornis gaat vaak gepaard met een slechte somatische gezondheid en ernstige psychosociale problematiek.
Bij ernstige verslavingsproblemen worden de gevolgen van ziekte – zoals pijn en onwel bevinden – vaak onderdrukt door het gebruik van psychoactieve middelen, benzodiazepinen en pijnmedicatie (Middeldorp, 2008). Patiënten met langdurige verslaving presenteren lichamelijke klachten vaak pas aan de huisarts, wat leidt tot vertraging in diagnostiek en behandeling en een ernstiger verloop van bepaalde aandoeningen.
Om vroegtijdig lichamelijke gezondheidsproblemen te signaleren hebben verpleegkundig specialisten, op basis van bestaande richtlijnen, de Utrechtse somatische screeningslijst (USS) ontwikkeld.
Het beantwoorden van de volgende onderzoeksvragen
In deze cross-sectionele studie wordt een gestratificeerde steekproef getrokken van 150 EPA-patiënten met langdurige en ernstige verslavingsproblemen waarin patiënten worden benaderd binnen de Medische Heroïne Eenheid, de Opiaat Onderhoudsbehandeling en de FACT Verslavingsteams.
Bij de 136 patiënten met langdurige verslavingsproblemen die deelnamen aan dit onderzoek, komen lichamelijke klachten heel vaak voor. Driekwart van de patiënten heeft naast hun verslaving en psychische problemen ook een medische aandoening. De meest voorkomende medische aandoeningen zijn COPD (20%) en hart- en vaatziekten (25%). 88% van de patiënten rookt. Daarnaast blijkt dat de helft van de patiënten onvoldoende zelfmanagementvaardigheden heeft, waardoor ze moeite hebben om goed voor hun eigen gezondheid te zorgen.
Zorgverleners in verschillende disciplines krijgen met verslaafde patiënten te maken, maar hebben vaak geen gestructureerde methode om hun lichamelijke gezondheid goed in kaart te brengen. Hier ligt een belangrijke rol voor verpleegkundigen. Zij staan dichtbij de patiënt en kunnen de USS gebruiken om fysieke klachten vroegtijdig op te sporen, zowel binnen de verslavingszorg als daarbuiten.’
